Patronkami Instytutu są Matka Boża Miłosierdzia (główna patronka) i św. s. Faustyna.

Założycielem Instytutu Miłosierdzia Bożego jest błogosławiony ks. Michał Sopoćko spowiednik św. s. Faustyny, a współzałożycielką - Ludmiła Roszko, duchowa córka bł. ks. Michała Sopoćki.

Instytut korzeniami sięga II wojny światowej, kiedy to w Wilnie grupa studentek Uniwersytetu Stefana Batorego - tzw. Szóstka - pod konspiracyjną opieką bł. ks. Michała Sopoćki poszukiwała dróg utworzenia zgromadzenia zakonnego opartego na orędziu Miłosierdzia Bożego objawionego św. s. Faustynie. Wśród małej wspólnoty zaczęły się rysować dwa nurty: jedna grupa studentek widziała przyszłość jako zgromadzenie zakonne. Druga grupa, zakładając nadal, że będzie to wspólnota życia konsekrowanego, pragnęła form bardziej związanych z życiem świeckim.

Ludmiła Roszko, jedna z Wileńskiej Szóstki, późniejsza wieloletnia prezeska Instytutu Miłosierdzia Bożego (1948-1991), uznana za współzałożycielkę, po przeniesieniu się do Torunia rozpoczęła pracę na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika i zainteresowała ideą Miłosierdzia Bożego jeszcze kilka osób. Momentem decydującym o losach Szóstki było spotkanie z bł. ks. Sopoćko w Myśliborzu w sierpniu 1948 r. i zapoznanie się tam z Konstytucją Apostolską "Provida Mater Ecclesia". Dokument wydany w 1947 r. przez papieża Piusa XII i dawał podstawę do tworzenia świeckich instytutów życia konsekrowanego. Wtedy, w oparciu o ten dokument, bł. ks. M. Sopoćko wyodrębnił dwie wspólnoty: zgromadzenie zakonne (obecnie posługujące się nazwą Zgromadzenie Sióstr Jezusa Miłosiernego), oraz Instytut Miłosierdzia Bożego.

Założyciel IMB, bł. ks. Michał Sopoćko, był wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym w Białymstoku. Organizacją Instytutu i formacją pierwszych członkiń zajęła się Ludmiła Roszko z o. Leonem Nowakiem SJ - pierwszym asystentem kościelnym IMB. Dzięki jego gorliwości i ogromnemu zaangażowaniu, Instytut rozwijał się liczbowo i organizacyjnie. W 1958 r. Instytut M.B. obchodził uroczyście, z udziałem ks. Prymasa Wyszyńskiego, dziesięciolecie swojego istnienia. Mimo trudności związanych z narzuconym w Polsce systemem komunistycznym, pomimo aresztowań i procesu sądowego w 1960 r. oraz kar dla dwóch członkiń za udział w nielegalnej organizacji, zgłaszały się nowe kandydatki i powstawały zespoły w różnych miastach.

W 1986 r. biskup chełmiński, ks. Marian Przykucki, wydał dekret podnoszący nieformalną wspólnotę do rangi Stowarzyszenia Wiernych.

W 1988 r. na terenie Brazylii, ks. biskup Edward Zielski, utworzył wspólnotę Miłosierdzia Bożego, która w 1993 r. została zatwierdzona jako Stowarzyszenie Wiernych mocą decyzji bpa Czesława Stanuli, biskupa Floresty.

W 1997 r. nastąpiło połączenie obu wspólnot. Rozpoczęte w 1993 r. starania w Kongregacji do Spraw Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, uzyskanie nihil obstat, zostały uwieńczone dekretem ks. bpa Andrzeja Suskiego.

Biskup toruński 4 marca 1998 r. erygował Instytut Miłosierdzia Bożego jako świecki instytut życia konsekrowanego na prawie diecezjalnym. W tym samym roku 9 maja, z okazji uroczystości 50-lecia, Instytut Miłosierdzia Bożego przyjął za patronkę św. s. Faustynę. Obecnie członkinie IMB znajdują się w Polsce, Brazylii, USA, we Włoszech, na Litwie oraz Ukrainie.

Referat "Błogosławiony ksiądz Michał Sopoćko (1888-1975), założyciel Instytutu Miłosierdzia Bożego" - plik PDF do pobrania
Referat streszcza historię i ukazuje korzenie Instytutu.

Plansze przedstawiające życiorys Ludmiły Roszko - plik PDF do pobrania